معرفت و شناخت كامل شخصیت والای امیرالمؤمنین علی (ع) و جایگاه او در جهان هستی در حد بشر نیست چه رسول اكرم (ص) خطاب به مولا می فرماید :

یا علی لا یعرفك الاّّّ الله و انا

ای علی! تو را هیچكس نشناخت جز خدا و من

درابتدای خلقت، معمار آفرینش، زمین و خورشید و ماه و بر و بحر اعلام كرد كه آفرینش شما، آفرینش همه چیز، به طفیل محبت پنج نور مقدس است.

یا ملائكتی و سكان سماواتی اعلموا انی ما خلقت سماء مبنیه و لا ارضا محدیه و لا قمرا منیرا و لا شمسا مضیئه

و لا فلكا یدور و لا بحرا یجری و لا فلكا یسری الا فی محبه هؤلاء الخمسه.

آفرینش بر محبت اینان رقم خورد و عرصه هستی به حب ولایت آنان از عدم شكل گرفت. اگر علی (ع) نبود، آفرینش به تكوینش نمی ارزید . نوروجود علی (ع) ، مصباح پایگاه آفرینش شد وهستی اول با وجود او شكل گرفت. هدفنامه وجود را نیز به وجود او پیوند زدند.

لو لا كلما خلقت الا فلاك و لو لا علی لما خلقتك...

در زیارتنامه مولی در روز غدیر علی (ع) را ندا می دهیم :

السلامٌَُُُ علیكُُ ایها النبأ العظیم، الذی هم فیه مختلفون

سلام برتو ای خبر بزرگ عالم! خبر بزرگ هستی. پس علی (ع) راز بزرگ خلقت است! اما در او اختلاف كردند. این بود كه اول مظلوم عالم هم ″علی″ نام گرفت.

روزی پیامبر اكرم (ص) در جمع صحابه بودند و جبرئیل، ملك مقرب الهی هم به شكل انسانی در آن جمع حاضر بود. پیامبر به جبرائیل رو كردند و با اشاره به امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: آیا او را می شناسی؟ عرض كرد: چگونه او را نشناسم كه او در عرش مرا معلم بود و شیوه عبودیت الهی را به من تعلیم فرمود. تو به آدم وقتی كه از بهشت قرب رانده شد و به زمین فراق هبوط كرد، با ذكر نام علی (ع) و اهل بیت او به درگاه الهی پذیرفته شد. نوح نام او را بر كشتی خویش حك كردو لنگرگاه كشتی اش را مسجد كوفه قرار داد. خداوند در شب معراج با حبیب خویش با صوت علی (ع) سخن گفت. قرآن كریم، علی (ع) را به منزله نقش پیامبر دانست.

فقل تعالوا ندع ابناء نا و ابناءكم و نساءنا و نساءكم و انفسنا و انفسكم (آل عمران 61)

پیامبر فرمودند: من و علی از یك درختیم (انا و علی من ش جره واحده) و باز فرموده:   (انت منی بمنزله هارون من موسی) و نیز: (انا مدینه العلم و علی بابها) همانا من شهر علمم و علی در آن است. و خطاب به مولی فرمود: (انت اخی و وصیی و وارثی) تو برادر من و وصی و وارث منی. در فرازی از دعای ندبه  پیامبر خطاب به علی می فرماید (لو لا انت یا علی لم یعرف المؤمنون بعدی) ای علی اگر تو نبودی مردم پس از من مؤمنان را نمی شناختند.

در زیارت مطلقه می خوانیم ((السالم علی میزان الاعمال)) علی میزان و معیار اعمال است. امام صادق (ع) در زیارت جدش عرضه می دارد درود بر تقسیم كننده بهشت و جهنم، درود بر نعمت الهی بر نیكان :

((السلام علی قسیم الجنه و النار السلام علی نعمه الله علی الابرار))

محبت علی عامل رسیدن به كمال

در دوایر مختلف هستی،‌هر شعاعی به دور محوری می چرخد و هر پدیده ای حول قطب وجودی كه وابسته به اوست، دور می زند. امام معصوم محور هستی، قطب عالم وجود، تكیه گاه آفرینش، واسطه فیض الهی به جهان هستی و نگهدارنده كائنات باذن الله است. در این راستا، محبت و ولایت علی (ع) مربی همه موجودات، هدایتگر آنان به سوی كمال و سبب دوام و قوام تمامی پدیده ها از جمال تا انسان است. پیامبر خدا (ص) در این رابطه بیان زیبایی می فرماید:

                                   حبًٌ علیٍٍٍّ حسنه لا تضرمعها سیئهًٌ      (بحار ج 9 ص 401)

محبت علی (ع) حسنه ای است كه با وجود آن هیچ گناهی به انسان صدمه نمی رساند.

بر این معنا اگر محبت علی (ع) كه نمونه كامل انسانیت و طاعت و  عبودیت و اخلاق است از روی صدق و راستی باشد، مانع ارتكاب گناه می گردد. مانند واكسنی كه مصونیت ایجاد می كند و نمی گذارد بیماری در شخص ″واكسینه شده″ راه یابد. محبت پیشوایی مانند علی (ع) كه نمونه تقوا و پرهیزكاری است آدمی راشیفته رفتار علی (ع) می كند. فكر گناه را از سر او بدر می برد، البته به شرطی كه محبتش صادقانه باشد . كسی كه علی (ع) را بشناسد، تقوای او را بشناسد، سوزوگداز عارفانه او را، ناله های نیمه شبهایش را و ساده زیستی و كار و تلاش همه جانبه اش را بداند، محال است به خلاف فرمان او كه همیشه امر به تقوی و درستی می كرد عمل كند. یعنی هر محبی به خواسته محبوبش احترام می گذارد و فرمان او را گرامی می دارد. فرمانبرداری از محبوب لازمه محبت صادق است.

پس محب واقعی علی ، واله و حیران علی و عاشق و جانباز علی، رهرو راستین علی است.